In het jaar dat zij de meerderjarigheid zal bereiken, wacht kroonprinses Amalia een zwaarwichtig besluit. Accepteert zij de vergoeding van anderhalf miljoen euro per jaar die verbonden is aan haar status als erfopvolger of kiest ze haar eigen pad?
Tekst Gerard van der Zwan
Beste Amalia,
Graag wil ik je feliciteren met je komende achttiende verjaardag. Je kent mij niet, maar ik jou wel en dat komt omdat jij een bijzonder persoon bent. Of je dat als persoonlijkheid bent weet ik niet, want ik ken je alleen uit de krant en weet verder niets van je. Het bijzondere aan je is dat je bent geboren in een unieke familie in Nederland, namelijk de familie van Oranje, die sinds een paar eeuwen het monopolie heeft op het leveren van het staatshoofd van Nederland.
Dat ik je nu deze brief schrijf komt omdat je bij je komende verjaardag ook meerderjarig wordt. Dat betekent dat je vanaf dat moment een volwassen inwoner van Nederland bent. Maar dat niet alleen, je bent met het bereiken van deze leeftijd ook de opvolger van je vader als erfelijk staatshoofd. Mocht hij morgen onder de tram komen – de kans daarop is natuurlijk niet groot, hij komt meestal niet in situaties waar trams in de buurt zijn – dan volg jij hem op als staatshoofd. Wil je dat? En overzie je de consequenties?
Ik wil je er een paar noemen. Allereerst is het zo dat je geen staatshoofd wordt omdat je allerlei kwaliteiten hebt of op basis van verdienste. Je hebt als 18-jarige sowieso tot nu toe niets gepresteerd voor Nederland en gezien je leeftijd mogen we dat ook niet van je verwachten. Je wordt het alleen omdat je wiegje op de juiste plek stond. In feite is er voor de baan die je in de toekomst gaat vervullen geen deskundigheid nodig, immers iedereen kan in Nederland staatshoofd worden, als je maar uit de familie van Oranje stamt. Je hoeft er dus niet slim voor te zijn. Slimheid mag wel, maar het is geen vereiste. Wanneer je ooit je vader opvolgt, hoef je niet veel te doen. Je hoeft slecht twee keer in het hele jaar een toespraakje voor te lezen dat door anderen is geschreven, namelijk op Prinsjesdag en in december voor de Kerst. Daarnaast mag je – maar dat hoeft niet eens – zo af en toe een lintje doorknippen en moet je af en toe een handtekening zetten onder een wet of benoeming waar je geen zeggenschap over hebt.
Het oogt nogal als een zeer ledig bestaan. Voor iemand die iets wil in het leven geen aanlokkelijke betrekking. Oh, ik vergeet nog één niet onbelangrijke of misschien moet ik zeggen wel de belangrijkste verplichting. Je moet ervoor zorgen dat je ten minste één kind krijg. De Oranje-dynastie moet immers wel worden voortgezet, want als jij geen kind krijgt stopt die en dat mag van je familie en de oranje-aanhang in Nederland niet gebeuren.
In Nederland wonen veel mensen die republikein zijn. Wellicht is jou dat nooit met zo veel woorden verteld, omdat je afgeschermd bent opgevoed met de gedachte dat de monarchie mensen verbindt en alle Nederlanders monarchisten zijn. Niets is minder waar. Je moet beseffen dat onder de jongeren de monarchie niet langer populair is. Volgens enquêtes is 50 procent van jouw leeftijdgenoten voorstander van de republiek. Jij zult dus aan de helft van je leeftijdgenoten in ons land uit moeten leggen waarom je vindt dat ook zij miljoenen moeten bijdragen aan de monarchie die zij niet willen. Ben je daartoe bereid en heb je daar argumenten voor? Ben je bereid om die discussie aan te gaan met je leeftijdgenoten die republikein zijn? De eerste keer dat je vader in de openbaarheid trad, was in 1997 in een ‘toneelstukje’ met Paul Witteman, die toen gold als een ‘topjournalist’ maar die zich leende voor wat eruit moest zien als een spontaan interview. In feite waren alle vragen en antwoorden van tevoren geschreven en ook was het ‘spontane’ interview vele malen geoefend. Ga jij dat ook zo doen, omdat je ouders en de hofhouding bang zijn dat je in zo’n interview iets verkeerds zal zeggen dat de monarchie schaadt? Terwijl je dit jaar 18 wordt en voor de wet volwassen. Laat jij je ook zo ringeloren? Of trek je je eigen plan?
Geëmancipeerd
Je verkeert in een omgeving (ouders en hofpersoneel) die er niet op uit is dat jij je eigen leven vorm kan gaan geven na je achttiende verjaardag. Nee, zij zijn ermee bezig om je op te leiden tot koningin van Nederland, zonder je te vragen of je dat wel wil. Je moeder zei ooit – toen ze blijkbaar geëmancipeerd uit de hoek wilde komen – dat meisjes hun eigen keuzes zouden moeten kunnen maken. Ik ben het daar geheel mee eens. Echter die uitspraak geldt voor alle meisjes in Nederland, maar niet voor jou. In de optiek van je ouders mag jij niet zelf kiezen wat je met je leven gaat doen. Nee, voor jou is al besloten dat jij koningin moet worden. Heb je je moeder daar wel eens op aangesproken? Dat je moeder vindt dat meisjes hun eigen toekomst moeten kunnen bepalen en hun eigen keuzes moeten kunnen maken, maar dat dat niet geldt voor jou, haar eigen dochter? Nee? Is het dan geen tijd om dat nu eens te doen, haar daarop aanspreken? Jij wordt dit jaar volwassen, dan mag je ook je eigen ouders aanspreken op zaken die zij doen die niet kloppen of hypocriet zijn.
Dat je ouders, je familie en mensen die financieel afhankelijk zijn van het voortbestaan van de monarchie in Nederland per se willen dat jij koningin wordt, heeft alles te maken met het gegeven dat wanneer Nederland weer een republiek zou worden zoals het dat eeuwenlang was, al deze mensen hun inkomen zouden verliezen. Dat willen ze niet en daarom moet jij koningin worden, voor hun financieel gewin, of je dat leuk vindt of niet. Nederland is sinds 1806 een monarchie, daarvoor was het een republiek. De eerste koning was een Fransman, de broer van Napoleon Bonaparte. Daarna kwam er in 1815 Willem I. Sinds die tijd zijn je voorvaderen en voormoeders het staatshoofd van Nederland geweest en wel Willem II, Willem III (bijnaam ‘de Gorilla’), Emma, Wilhelmina, Juliana, Beatrix en Willem-Alexander, je vader. Ongetwijfeld heb je over je voorgeslacht op school veel geleerd. Daarbij zul je vermoedelijk veel hebben gehoord over hun heldendaden. Dat er ook zeer duistere kanten aan hun bewind waren zul je vermoedelijk in de lessen niet meegekregen hebben. Zou je een eerlijker verhaal daarover willen vernemen dat is het goed om het boek van Gerard Aalders te lezen, getiteld Oranje Zwartboek. Ik denk niet dat iemand in je omgeving je op dit boek heeft geattendeerd, daarom wil ik je erop wijzen. Het is zeker te koop bij een boekhandel bij jou in de buurt. Begrijp me goed, ik wil je op geen enkele wijze betrekken bij de misdaden die je voorouders pleegden, op geen enkele wijze ben jij daarvoor verantwoordelijk. Maar ik denk wel dat jij daar kennis van moet nemen, ook om te beoordelen of het baantje dat voor jou is uitgestippeld wel correspondeert met wat jij zelf wilt.
Eén van de zaken die Aalders door de eeuwen heen aanstipt is de geldlust van je voorouders. Jouw familie is een van de rijkste families in de wereld. Je voorouders zijn er niet op een eerlijke manier aangekomen. Hun rijkdom is, om het kort te formuleren, verkregen uit de uitbuiting van de Nederlandse, maar vooral ook overzeese bevolking in met name Nederlands-Indië, het land dat nu Indonesië heet. Daar kan je veel over lezen in het boek van Gerard Aalders.
Maar het gaat mij nu niet alleen over het verleden, hoewel ik vind dat je een eerlijk beeld moet hebben van het verleden, maar over de huidige tijd. In Nederland betaalt iedereen die werkt, en dat is bijna de hele bevolking, belasting. Dat is een goede zaak omdat met de opbrengst uit de belasting onder andere arme mensen, die er in Nederland ook zijn, kunnen worden geholpen. Maar nu is het rare dat jouw familie, die zo niet de rijkste dan toch wel een van de rijkste families in Nederland is, geen belasting betaalt. Eigenlijk is dat te gek. Sterker nog: jaarlijks krijgt jouw familie een uitkering, hoewel jullie een groot vermogen hebben. Vind je dat normaal? Maar dat is niet het enige. Er worden nogal wat kosten gemaakt voor de welvaart waarin jullie leven en die jullie niet zelf betalen, maar jouw familie door de Nederlandse bevolking laat betalen. Je familie heeft vier paleizen, allerhande vervoer met auto’s, een eigen trein en een eigen verkeersvliegtuig. De kosten die daarmee gepaard gaan worden berekend op zo’n slordige 350 miljoen euro per jaar. Het zijn grote bedragen om jouw familie in weelde te laten leven. Is dat nodig? Wanneer je die vele miljoenen, die aan allerlei nuttige dingen zouden kunnen worden besteed, afzet tegen wat je familie presteert, is dat nogal scheef. Hierboven meldde ik het al: de koning ons staatshoofd doet niet meer dan een paar keer per jaar een tekstje voorlezen, wat handtekeningen plaatsen en af en toe een lintje knippen. In de kersttoespraak die je vader houdt wordt de laatste jaren veel aandacht gegeven aan het milieu, terwijl de activiteiten verbonden met jullie levenswijze zo vervuilend zijn als maar kan. Heb je je vader wel eens aangesproken op de hypocrisie die hierachter steekt? Mooie woorden over het milieu maar wel op een vakantie allerlei vluchten met het regeringstoestel maken, simpel voor de lol. Veel Nederlanders, onder wie ik, vinden het absurd dat zo veel kosten worden gemaakt voor zo weinig. De vraag aan jou: ben je het daar niet mee eens nu je straks als volwassene geacht wordt daarover na te kunnen denken en een mening te hebben?
Misleiding
De Nederlandse regering heeft in het verleden besloten dat jij vanaf je achttiende verjaardag circa anderhalf miljoen euro per jaar krijgt. Niet dat je iets bijzonders voor ons land hebt gedaan dat rechtvaardigt dat je dat geld krijgt. Nee, slechts vanwege het simpele feit dat je 18 jaar wordt werpt de regering je het bedrag in de schoot zonder dat je er iets voor hoeft te doen. Ik kan mij voorstellen dat je eigenlijk daar helemaal geen zin in hebt. Wanneer je komend jaar zou beslissen om in de toekomst je eigen leven te willen leiden, waarbij jij zelf alle beslissingen neemt en je niet laat leiden door wat je ouders of de hofdignitarissen willen, dan vind ik wel dat je dat ook aan de bevolking van Nederland duidelijk moet maken. Het zou een vorm van misleiding zijn wanneer je elk jaar anderhalf miljoen incasseert om, zeg over vijftien jaar, te zeggen: ‘Ik heb geen zin in dat baantje van erfelijk staatshoofd van Nederland’. Alle respect wanneer je dat zou vinden, maar laat dat dan wel binnenkort weten. In de ogen van de belastingbetaler zou het toch vreemd zijn wanneer je de komende tien tot vijftien jaar elk jaar je anderhalf miljoen accepteert om vervolgens geen koningin van Nederland te willen worden. Dan zou die investering niets opleveren. Je wordt dit jaar 18, je kunt zelf beslissen. Neem dan ook een beslissing en laat het weten aan de Nederlandse belastingbetaler.
Uit de krant heb ik vernomen dat je een jaar ‘vrijaf’ neemt. Wat je gaat doen weet ik niet, het gaat mij ook niet aan, dat mag je zelf uitmaken. Nu zijn er veel mensen in jouw leeftijdscategorie die er na de middelbare school een jaar tussenuit gaan voordat ze een vervolgopleiding volgen. Maar geen van deze 18-jarigen krijgt van de Nederlandse staat een bedrag van anderhalf miljoen om van te leven in dat vrije jaar. Nee, al deze leeftijdgenootjes van je hebben dat jaar zelf verdiend door tijdens de middelbare schooltijd allerlei werkzaamheden te verrichten, zoals vakken vullen bij een supermarkt. Jij gaat het komend jaar leuke dingen doen op kosten van de belastingbetaler. Ik stel je een eerlijke vraag: vind je dat normaal? Ik vind dat niet. Daarom geef ik je in overweging om de uitkering die je op je achttiende verjaardag krijgt te weigeren. Neem een voorbeeld aan je collega-prinses in België, die haar uitkering heeft geweigerd. Ga een jaar werken, presteer iets, verdien wat geld en ga dan een jaar op reis van je eigen verdiende geld, en niet van het geld van mensen die moeten sappelen om hun belasting te betalen.
Ik wens je een voorspoedig leven, veel wijsheid en goede beslissingen,
Gerard van der Zwan (Republikein)
